Op zaterdagochtend 27 februari is in de Kloosterkerk te Den Haag de Slag in de Javazee herdacht.
Vanwege de coronamaatregelen was het dit jaar in een zeer klein gezelschap: de voorzitter van het Karel Doorman Fonds vice-admiraal b.d. Ben Bekkering, Commandant der Zeestrijdkrachten vice-admiraal Rob Kramer en vlootaalmoezenier Marcel Puts.
Als eerste hield Ben Bekkering de onderstaande toespraak bij de plaquette van Karel Doorman, ten overstaan van de scheepsbel van Hr.Ms. De Ruyter.
Een scheepsbel, die net als op alle andere zeeschepen de routine aan boord dicteert, belangrijke momenten heeft aangekondigd, gewaarschuwd voor gevaar en opgeroepen tot actie. De scheepsbel is nu stil. Dat is ze al sinds 27 februari 1942. Maar die stilte lijkt nu, in deze corona-tijd, nog sterker. Vandaar dat het zo goed is om toch ook hier formeel te herdenken.
79 jaar geleden, na drie maanden van schermutselingen op zee en in de lucht, raakte de Combined Striking Fleet onder leiding van SBN Karel Doorman in gevecht met de Japanse invasievloot. De uitkomst is bekend. De slag ging verloren. 1150 opvarenden, Britten, Amerikanen, Australiërs en ruim 900 Nederlanders, sneuvelden. De invasie werd niet afgewend. Een strijd op het land volgde. In totaal sneuvelden 1600 Nederlanders. 4000 werden krijgsgevangen gemaakt. Dat is waarom we herdenken.
De Slag in de Javazee was een dramatisch hoogtepunt in de strijd in Zuid-Oost Azië. Het was echter niet het begin, want de strijd begon al drie maanden eerder. Het was ook zeker niet het einde. De geallieerden, waaronder vele Nederlandse marinemensen, zetten de strijd voort. Anderen, krijgsgevangen gemaakt, moesten een andere, veel persoonlijker, maar minstens net zo’n heftige strijd aan. Uiteindelijk werd de oorlog gewonnen. Won vrijheid van onderdrukking. Maar daar waren wel veel offers voor nodig. Dat is ook waarom we herdenken.
Voor velen hield echter de strijd niet op na 15 augustus 1945. Velen kropten hun gevoelens op over de gebeurtenissen in de Oost, versterkt door het naoorlogse onbegrip in Nederland. Die last is in veel gevallen ook ervaren door hun naasten. Gelukkig is daarin in de afgelopen jaren veel veranderd. Er kwam meer begrip en meer aandacht. Voor de overlevenden, voor naasten en nabestaanden, vooral ook door nabestaanden. En voor het belang van vrijheid en de noodzaak om daar continu voor te willen strijden. En af en toe zelfs te moeten vechten. Dat is ook waarom we herdenken.
Onze aanwezigheid hier onderstreept dat dus. Net als de herdenking eerder vandaag op het ereveld Kembang Kuning nabij Surabaya. Ook daar zijn eerder vandaag namens de Koninklijke marine en namens het Karel Doorman Fonds, kransen gelegd. Om recht te doen, respect tonen, stil te staan en eer te bewijzen. Dit is hoe we dit jaar herdenken.
Vorig jaar waren de heren Henk Kleijn en Jan Landegent nog bij de herdenking aanwezig. Felix Bakker moest toen noodgedwongen thuis blijven. Drie van de laatste overlevenden van de strijd in Zuid-Oost Azië. Inmiddels zijn de laatste twee niet meer onder ons. Jan Landegent en Felix Bakker zijn het afgelopen jaar overleden. Vorig jaar sprak ik Jan Landegent nog hier, in deze kerk. Een markant persoon, een mooi gesprek, een indrukwekkend verhaal, een voorbeeld. Ik spreek de oprechte hoop uit dat we volgend jaar, bij de herdenking van 80 jaar Slag in de Javazee, weer in groter gezelschap bij elkaar kunnen komen. En dat Henk Kleijn dan is ons midden kan zijn. Om dan weer in volle omvang te herdenken.
Vandaag doen we recht, tonen we respect, staan we stil en bewijzen we eer, hier slechts met zijn drieën. Maar namens een grote groep, overlevenden en nabestaanden. Onder meer door het uitspreken van de Naval Ode.
Slechts de wrede zee is hun graf.
Bij hen liggen geen bloemen.
Een roestig wrak is hun grafsteen.
Verankerd op de bodem van de oceaan.
Nooit mogen wij hen vergeten.
Nooit zullen wij hen vergeten.
Vervolgens is pater Puts voorgegaan in gebed. Daarna hebben Ben Bekkering en vice-admiraal Kramer een krans gelegd. Tenslotte is de korte ceremonie afgesloten met een minuut stilte.
Gebed tijdens de herdenking van de Slag in de Javazee op zaterdag 27 februari 2021
Laten wij tijdens deze herdenking (van de Slag in de Javazee) onze gebeden voor de wereld, de Kerk en al Zijn volk voor God brengen.
Barmhartige God, wij bidden om vrede in onze harten, in Nederland, Europa en de rest van de wereld, een vrede die Uw wil is, een vrede die wij zo hard nodig hebben.
Heer, vandaag gedenken we hen die gevallen zijn tijdens de Slag in de Javazee, de mensen die - zelfs na bijna 80 jaar - nog steeds dicht bij ons staan, zoals bijvoorbeeld een vader of grootvader, een broer of oom. Ook denken wij vandaag aan degene die thuiskwamen met lichamelijke en/of psychische verwondingen, en gaan onze gedachten ook uit naar degenen wier dierbaren nooit meer terugkwamen. Laat ons bidden.
Terugkijkend of de conflicten uit het verleden en de offers die werden gebracht, bidden we in een wereld waarin oorlog helaas nog steeds een harde realiteit is. Heer, als we denken aan hen die hun leven hebben verloren, geef ons dan - net als hen - de kracht om ons te verzetten tegen wreedheid en onrecht, tegen vooroordelen, tirannie en onderdrukking. Laat die hoop op vrede nooit tevergeefs zijn. Laat ons bidden.
Heer God, we bidden voor de leiders van onze landen en vragen U om Uw geest van verzoening over hen uit te storten. Geef ze een verlangen om alle volkeren vrij te maken van angst en gebreken. Geef kracht en moed aan iedereen die verantwoordelijkheid wil dragen voor vrede in de wereld. Bidden wij ook voor onze Kerken, geroepen om te getuigen van Uw liefde aan onze generatie. En dit bidden kan natuurlijk ook voor een andere zendende instantie zijn.
Mogen zij die het ene geloof belijden, degenen respecteren die een ander geloof hebben en zodoende een gemeenschap tot stand laten komen waar harmonie en begrip als vanzelfsprekend worden ervaren. Laat ons bidden.
Op deze dag van herdenken gaan onze gebeden uit naar allen die rouwen om het verlies van degenen van wie ze hielden. Als we iemand in onze omgeving verliezen, sterven we zelf ook een beetje, maar tegelijkertijd blijft ook een deel van hen in ons voortleven. Geef ons kracht en begrip om deze gedachtenis te eren en te koesteren. Danken wij de Heer dat Hij hen aan ons heeft gegeven en danken wij hen voor al het goede dat zij hebben gedaan. Help tenslotte alle nabestaanden troost te laten vinden, zodat zij - in kennis van Uw liefde - het verleden eren door naar de toekomst te kijken.
Bidden wij samen het 'onze vader'
Terug naar overzicht